چرا شناخت و کنترل احساسات در کودکان مهم است؟
آموزش شناخت احساسات به کودکان و نوجوانان و تکنیکهای کنترل آنها، برای رشد و سلامتی حتی در دوران کودکی و بزرگسالی حایز اهمیت است. کودکان و نوجوانانی که این توانایی را دارند، بیشتر میتوانند:
- احساسات خود را با آرامش و به روش مناسب بیان کنند.
- برگشتن به وضعیت عادی و بهبودی سریعتر، پس از تجربه ناامیدی، شکست و یا هیجانات شدید.
- کنترل تکانه‌ها و پستی‌بلندی‌های زندگی.
- داشتن رفتار مناسب، بدون اینکه به افراد دیگر، خودش و یا محیط اطراف، صدمه بزند.
و همه اینها برای استقلال، یادگیری و دوست‌یابی کودک بسیار موثر است. توانایی کودک شما با گذر زمان، در شناخت احساساتش، بیشتر و بیشتر می‌شود. در دوران خردسالی، بچه برای شناخت احساسش نیاز به کمک دارد. مانند تشخیص آن احساس و نامیدن آن، که با بزرگتر شدن کودک، زمینه را برای مدیریت احساساتش فراهم می‌کند. همینطور که بچه‌ها بزرگتر میشوند، استراتژی‌های بیشتری را برای مدیریت احساساتش می‌آموزد.
آموزش شناخت احساسات به کودکان
بچه‌های زیر سه سال: گسترش مهارتهای گفتاری
کودکان قبل از اینکه توانایی صحبت کردن را پیدا کنند، احساسات مختلفی را تجربه میکنند و حتی توانایی درک کامل صحبت‌ها را دارند. شاید عجیب به نظر آید، اما، والدین با توصیف چیزی کودک تجربه می‌کند، میتوانند در ارتقای ” زبان احساسی ” او کمک کنند.
اینجا چند مثال برای درک بهتر موضوع میخوانید.
- مثلا موقعی که کودک شما، احساس خاصی را بروز میدهد، آن را نامگذاری و در موردش صحبت کنید. مثلا ” تو را داری میخندی، پس حتما از دیدن من خیلی خوشحال شدی ” یا ” داری گریه می‌کنی، چون ناراحتی که نمیتونی با اون ماهی بازی کنی.”
- احساساتی که کودکتان در دیگران می‌بیند را نام ببرید. مثلا ” خاله داره گریه می‌کنه، چون دلش برای بابابزرگ تنگ شده”
- اجازه دهید کودک با بازی‌های مختلف، احساسات مختلفی را تجربه کند، مانند : ترانه‌خوانی، بازی‌های همراه با کثیف کاری و نیز مطالعه.
گاهی ممکن است عصبانیت و ناامیدی بر کودک غلبه کند. در این موارد میتوانید از تکنیک Time-in برای آرام کردن او بهره بگیرید.
آموزش شناخت احساسات به کودکان
آموزش درک و مدیریت احساسات به کودکان 3 تا 8 سال:
در این سن با چند تمرین و بازی، کودکان میتوانند احساسات خود را بهتر شناخته و نام ببرند. این تمرین‌ها حین بازی و یا زمانی که آرامش دارند، و نیز قبل از اینکه احساساتشان شدید شود، خیلی ساده‌تر انجام میشوند.
چند راه برای کمک به کودک جهت تشخیص و نامیدن احساس خود:
- در مورد احساسات شخصیت‌های کارتونی در فیلم‌ها صحبت کنید. مثلا : نگاه کن، انگار جری خیلی عصبانیه. صورتش سرخ شده. “
- کتاب‌هایی در مورد احساسات را با کودکتان بخوانید.
- به کودک نشان دهید، چگونه احساسات خود را تشخیص میدهید. مثلا: ” وقتی لیوان رو شکستم، جیغ زدم. برای تو هم پیش اومده، موقعی که یه اشتباهی می‌کنی داد بزنی؟ “
- فرصت اینکه کودک طی بازی، احساس خود را بروز دهد را فراهم کنید. مثلا با آواز خواندن، نواختن موسیقی و نقاشی.
- برخی فعالیتها را برای شناخت احساسات مختلف با کودکتان انجام دهید. مثلا ” نقش یک فرد هیجان‌زده را بازی کنید و از او بخواهید نام آن را حدس بزند”
همچنین به تدریج روشهایی را برای کنترل و مدیریت احساساتش به او بیاموزید. مثلا:
- تکنیکهای ساده آرام شدن مانند ” شمردن تا ده ” یا ” پنج بار نفس عمیق “
- روشهایی را برای واکنش نسبت به احساسات قوی‌تر، به او یاد دهید. مانند ” کف زدن هنگام هیجان ” ، ” درخواست از دیگران برای به آغوش کشیدن هنگام ناراحتی ” ، ” فشار دادن و محکم بغل کردن بالش هنگام عصبانیت “
استفاده از این روشها برای کودکان، هنگامی که خیلی ناراحت هستند، برای آنها سخت است. ممکن آنها در این مواقع فریاد بکشند، وسایل را پرت کنند و رفتار نامناسبی از خود بروز دهند. پس بهتر است هنگامی که آرام هستند، به آنها بیاموزید که عصابی شدن اشکالی ندارد، اما رفتارهایی چون فریاد زدن و کتک‌کاری شایسته نیستند.
آموزش شناخت احساسات به کودکان
تقویت مهارتهای احساسی در نوجوانان:
گاها نوجوانان احساسات شدیدتری از شرم و یا تحقیر را تجربه میکنند. آنها نام این احساسات را میدانند اما در تشخیص به موقع آنها در موقعیت‌های مختلف، دچار مشکل میشوند. همچنین به علت درحال توسعه بودن مغز در سن نوجوانی، بیشتر مواقع مهارت بیان احساس را به شیوه بزرگسالان ندارند. به همین دلیل آنها هنوز نیازمند کمک بزرگترها در مدیریت و بیان احساسات خود هستند.
اینجا تمرین‌هایی را برای ارتقای توانایی نوجوانان برای شناخت و مدیریت احساساتشان را آورده‌ایم.
- موقعی که دیدید احساس خاصی در نوجوان شما، در حال بروز است، سریعا وارد عمل شوید، چرا که هرچه زودتر بتواند حال خود را بفهمد، احتمال کنترل رفتارش، بیشتر خواهد بود.
- به فرزند نوجوان خود نشانه‌های جسمی زودهنگام بروز احساسات قوی را بیاموزید. مثلا : ” وقتی تو ترافیک گیر افتاده بودم، قلبم حسابی تند میزد و بدنم داغ شده بود. تا حالا برای تو موقع ناامیدی، این حس بوجود اومده؟ “
- به فرزند نوجوان خود نشانه‌های رفتاری زودهنگام بروز احساسات قوی را بیاموزید. مثلا : ” خیلی داری محکم به صفحه کلید ضربه میزنی! میخوای بری بیرون و کمی هوا بخوری؟ “
- به نوجوان خود بگویید، وقتی احساساتی قوی در خود شما درحال بروز است و نشانه‌های آن را میبینید، چه کارهایی میکنید. مثلا : دویدن، گوش دادن به موزیک با صدای بلند و هدفون و یا مدیتیشن. بهتر است چند راهکار به او پیشنهاد دهید تا در مواقع لزوم، یکی را انتخاب کند.
توجه کنید، وقتی یک حس قوی مانند عصبانیت، به نوجوان غلبه کرد، صحبت کردن از آن بیفایده است. بهتر است یا سریعا وارد عمل شوید و یا اجازه دهید آن حس فرونشیند.
تکنیک 5 مرحله‌ای آرام کردن نوجوانان، به کنترل احساسات او در مواقع ضروری کمک خواهد کرد. وقتی این استراتژی را با فرزند خود کار میکنید، به او این پیام را میدهید که احساساتش برای شما قابل درک و پذبرش است.
علایمی که نشان میدهد نوجوان شما، برای مدیریت احساساتش، نیاز به کمک دارد.
نوجوانان در مواجهه با احساسات قوی چون از دست دادن والدین و یا تروماها، نیازمند حمایت و پشتیبانی بزرگترها، برای مدیریت عواطفشان هستند.
نوجوانان برای مدیریت احساساتشان نیاز به کمک دارند اگر:
- حس ناامیدی و بدبختی دارند که چقدر احساسات طاقت‌فرسایی را تحمل میکنند.
- عواطفشان خیلی زیاد است و بیشتر از موقعیت اتفاق افتاده، تحت تاثیر قرار گرفته باشد.
- تحت تاثیر قرار داشتن عواطفشان بصورت طولانی مدت پس از یک اتفاق
- تغییر خلق خیلی سریع از حالت خوشحالی به عصبانیت و برعکس
- واکنش نامناسب به یک حس، مثلا خندیدن هنگام عصبانیت.
- دور شدن از افراد دوروبر، پنهان شدن و یا سکوت، هنگام مواجهه با موقعیت‌های طاقت‌فرسا
- اتخاذ تصمیمات نادرست در مواقعی که احساسات شدیدی چون ناامیدی را تجربه میکنند.
- هنگام بودن در کنار دوستان و خانواده، به سختی آرامش پیدا میکنند.
ترفندهای ذکر شده را میتوانید برای کودک و نوجوان خود، هنگامی که احساسات قوی را تجربه میکنند، بکار گیرید. اما اگر دیدید این استراتژی‌ها، کارساز نیست، حتما با پزشک و روانشناس خود، مشورت کنید.
برگرفته از وبسایت https://raisingchildren.net.au
